1-) 09.10.1956 Tarihinden Önceki Zaman Dilimi
221 sayılı kanun 1. maddesi gereğince belirtilen tarihten önce kamulaştırma yapılmadan el konulan tüm taşınmazlar kamulaştırılmış sayıldığı için 09.10.1956 tarihinden önce taşınmaza kamulaştırmasız el atılmış olması söz konusu olamaz. Bu dönemin uygulaması kalmamıştır.
2-) 09.10.1956 – 04.11.1983 Tarihleri Arasındaki Zaman Dilimi
Bu tarih diliminde kamulaştırma yapılmaksızın el konulan taşınmaz mallar hakkında Kamulaştırma Kanunu Geçici 6. madde hükümleri uygulanmaktadır.
3-) 04.11.1983 Tarihi Sonrası Zaman Dilimi
04.11.1983 tarihi sonrası durumu kamulaştırmasız eylemli el atma ve kamulaştırmasız hukuki el atma olarak ayrı ayrı değerlendirme gerekir.
a-) Kamulaştırmasız Eylemli El atma Davası
Kamulaştırma Kanunundaki prosedür uygulanmaksızın, idarenin, taşınmazı haksız bir şekilde işgal edip, eylemli bir şekilde kullanmasıdır.
Kamulaştırmasız el atma davasının dayanağı 16.05.1956 gün 1-6 sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme kararıdır. Bu karara göre, mülkiyet hakkı sahibi, eylemli biçimde işgalci idare aleyhine el atmanın önlenmesi davası açabileceği gibi taşınmazın devri karşılığında tazminatın tahsili davası açabilir.
Kamulaştırmasız El atma Davasında Davacı Sıfatı
Eylemli biçimde taşınmazına elatılan tapu maliki davacı sıfatına sahiptir. Tapusuz taşınmazlarda ise, bu dava hakkı zilyede aittir.
Kamulaştırmasız El atma Davasında Davalı Sıfatı
Davanın açılma tarihinde, taşınmazı haksız biçimde eylemli biçimde kullanan kamu tüzel kişisi aleyhine açılmalıdır.
Kamulaştırmasız El atma Davasında Yetkili Mahkeme
El atmanın Önlenmesi Davalarında Yetkili Mahkeme
Taşınmaz malın bulunduğu yerdeki mahkemede açılmalıdır Buradaki yetki, kesin olup mahkemece re’sen gözetilir.
Bedel/Tazminat Davasında Yetkili Mahkeme
Bu dava türünde kesin yetki sözkonusu değilse de, taşınmazın bulunduğu yerdeki (haksız eylemin gerçekleştiği/halen devam ettiği yer) mahkemede dava açılması usul ekonomisi bakımından faydalıdır.
Kamulaştırmasız El atma Davasında Görevli Mahkeme
El atmanın önlenmesi davası, taşınmazın bulunduğu yerdeki asliye hukuk mahkemesinde görülür.
Bedel/Tazminat davası da, taşınmazın bulunduğu yerdeki asliye hukuk mahkemesinde görülür.
b-) Kamulaştırmasız Hukuki El atma Davası
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu 15.12.2010 gün ve 2010/5-662 E. 2010/651 K. sayılı kararı ile kamulaştırmaz el atma olarak imar planlarında umumi hizmetle ayrılan (park-okul yeri, yol, yeşil alan, spor tesisi vs.) yerlerde kalan taşınmaz maliki taşınmazının beş (5) yıl içinde kamulaştırılmaması halinde ilgili idare aleyhine dava açarak, mülkiyet hakkını ilgili idareye devrederek, bedelini talep ve dava edebilir. Bu şekildeki el atmaya hukuki el atma olarak nitelendirilmektedir.
