Miras bırakanın vefatı ile malvarlığına dahil olan tüm hakları, alacakları ve borçlarından oluşan terekesi kül halinde mirasçılara geçer. Mirasçılar, tereke üzerinde tasarrufta bulunmak istediklerinde resmi ve özel kurum/kuruluşlarda (Örneğin bankalar, tapu müdürlükleri, özel şirketler) mirasçı olduklarının ispatı olan mirasçılık (veraset belgesi) istenmektedir. Tereke kapsamındaki hak, alacak ve borçlar için mirasçı tarafından yapılacak işlemlerde veraset ilamının bulunması gereklidir. Mirasçıların mirasçılığını ispatlayan bu belge Türk Medeni Kanunu madde 598’ de düzenlenmiştir. Mirasçılık belgesi talep edebilmek için miras bırakan kişinin ölmüş veya gaipliğine karar verilmiş olması gerekir. Mirasçılık belgesini talep edecek kişinin mirasçı olması, mirastan yoksunluğunun olmaması, ehliyetli olması (kısıtlılar için vasi talep edecektir) gerekir.
Mirasçılık belgesini talep edebilecek kişiler;
1-Yasal mirasçılar; kan hısımları, sağ kalan eş, evlatlık,
2-Yasal mirasçı olmaması halinde devlet,
3-Atanmış mirasçılar (vasiyetname ve miras sözleşmesi ile),
4-Vasiyet alacaklıları,
5-Miras bırakanın veya mirasçının alacaklıları,
6-Mirasçılık vasfını kaybedenler, (çıkarma, mirastan yoksunluk, mirasın reddi veya mirastan vazgeçme hallerinde)
Sulh Hukuk Mahkemesine Yapılan Talep
Mirasçılık belgesi kendiliğinden verilmez talep şarttır. Belge türü olarak aksi sabit oluncaya kadar geçerli olan belgelerdendir. Mirasçılık belgesini sulh hukuk mahkemeleri (TMK 598 f.I) ve noterlikler (1512 sayılı Noterlik Kanunu 71.m) vermektedir. Sulh Hukuk Mahkemesi’nden talep edilmesi, çekişmesiz yargı işidir ve verilen hüküm kesin hüküm niteliğinde değildir. Ancak çekişmeli yargıya konu olabilir. Çekişmeli yargı sonucunda verilen karar kesin hükümdür. Sulh hukuk mahkemelerinde yapılan başvurularda talep dilekçesine ek olarak miras bırakanın ve mirasçıların nüfus kayıtları, ölüm belgesi eklenmelidir. Miras bırakanın son yerleşim yeri mahkemesi ya da mirasçılarının her birinin yerleşim yeri mahkemesi yetkili mahkemedir.
Noterlerde Yapılan Talep
Mirasçılık belgesinin noterlikten talep edilmesi halinde talepte bulunan kişinin miras bırakan ile soy bağını ve yasal mirasçılığını gösterir belgeyi, notere sunmalıdır. Mirasçı talep dilekçesine ek olarak miras bırakanın ve mirasçıların nüfus kayıtları, ölüm belgesini notere sunmalıdır. Noterlerin mirasçılık belgesi vermesi yetkisi sulh hukuk mahkemelerininki kadar geniş değildir. Bazı durumlarda noterler mirasçılık belgesi düzenleyemez.
– Resmi kayıtlarının mirasçılığı ispatlamaya yeterli olmaması,
– Mirasçılık belgesinin yabancılar tarafından talep edilmesi ve yabancılarla ilgili ise,
– Mirasçılık belgesi düzenlenebilmesi için ek araştırmalara ihtiyaç duyulması,
Mirasçılık belgesinin verilmesi süreye tabi değildir. Ancak TMK madde 598/2 ile “Mirasçı atamaya veya vasiyete ilişkin ölüme bağlı tasarrufa mirasçılar veya başka vasiyet alacaklıları tarafından kendilerine bildirilmesinden başlayarak bir ay içinde itiraz edilmedikçe, lehine tasarrufta bulunulan kimseye, sulh mahkemesince atanmış mirasçı veya vasiyet alacaklısı olduğunu gösteren bir belge verilir.”düzenlemesi ile itiraz için bir aylık süre belirlenmiştir. Bir aylık süre sonunda itiraz edilmez ise sulh hukuk mahkemesince mirasçılık belgesi verilebilecektir.
Yabancı uyruklu mirasçılar için karşılıklılık araştırılarak karar verilmektedir. Mirasçılık belgesi miras paylarını gösteren bir belgedir. Miras payları murisin ölüm tarihine göre belirlenmelidir. Mirasçılık payını etkileyen bir dava var ise bu davanın sonuçlanması beklenmelidir. Resen araştırma ilkesi geçerlidir.
